Bakım verenler için beslenme ipuçları: Başkalarıyla ilgilenmeden önce kendinizle ilgilenin
Kanseri olan kişiler birçok beslenme zorluğuyla karşılaşsalar da, bakım verenlerin de kendi sorunlarının ve endişelerinin olması yaygındır.
Bu makale genel bilgiler içerir; herhangi bir kişisel beslenme veya sağlık kılavuzu önerisinin yerini alması amaçlanmamıştır.
Kanseri olan kişiler birçok beslenme zorluğuyla karşılaşsalar da, bakım verenlerin de kendi sorunlarının ve endişelerinin olması yaygındır.1 Bakım veren için en büyük zorluklardan biri, yakınınızın iştahında değişiklikler olması veya yemek yeme isteğinin azalmasıdır. Bir yakınınıza bakım vermede ve beslenmelerini yönetmelerine yardımcı olmada zorluklar yaşıyorsanız yalnız değilsiniz.2,4
Yardım alabilirsiniz
Kanserli bir yakınınıza bakım vermek, hazır olmadığınız ek bir sorumluluk olabilir. Belki de kanserli kişi, evinizde yemek yapan ve market/manav alışverişini yapan kişi ve siz de nereden başlayacağınızı bilmiyorsunuz. Veya belki de birden fazla aileden sorumlu olan bir bakım verensiniz ve bu ek görevi nasıl yöneteceğinizi bilmiyorsunuz. Bu durum oldukça bunaltıcı olabilir.1
En önemli ilk adımlardan biri, destek isteyebileceğinizi hatırlamaktır. Adım adım ilerleyin ve plan yapmanıza ve önceliklerinizi belirlemenize yardımcı olması için arkadaşlarınız ve ailenizden yardım isteyin.1
İşte bazı örnekler:5
- Bir arkadaşınız market/manav alışverişinde size yardımcı olabilir mi?
- Arkadaşlarınız ve aileniz sıcak bir yemek getirmeyi teklif etti mi?
- Sağlıklı yemekler yapan bir lokantadan yemek sipariş edebilir misiniz?
Yaygın yeme sorunlarıyla baş etme
Bakım veren olarak bunalmış hissetmenize ek olarak, kanserli yakınınız yemek yemede güçlük çekiyor veya kilo kaybediyor olabilir. Bir zamanlar aileniz için mutluluk verici olan yemek zamanının sürekli bir sorun kaynağı haline gelmesini izlemek zor olabilir.5
Durumu daha stresli hâle getirmeden yakınınızın yemesine yardımcı olmanın yolları
- Hoş kokulu bir mum yakarak veya rahatlatıcı bir müzik çalarak yemek zamanını daha keyifli bir hâle getirin.2,4
- Yakınınızın iştahı kötü olduğunda porsiyonları daha az korkutucu hâle getirmek için küçük, aperatif boyutlu tabaklar kullanın.5
- Olumlu olana odaklanın—daha fazla yemek yemeye çalışan yakınınızı teşvik edin.3
- Yakınınız sindirim rahatsızlıkları yaşıyorsa, yemek yemesi zor olabilir. Rahatlaması için biraz zaman verin ve daha sonra tekrar yemeyi denemesini önerin.4
Yakınınıza yardımcı olmak için beslenme stratejileri
Kanserli hastaların beslenmelerini etkileyen belirtileri yönetmelerine yardımcı olabilecek birçok strateji vardır. Yakınınızın tedavisini yürüten tıp merkezinde bir diyetisyen varsa, bu konuda deneyimli bir diyetisyenin yardımını almak iyi bir fikir olacaktır. Aksi takdirde, ilgili kuruluştan yakınınızdaki hastaneye sevk talebinde bulunabilirsiniz. Diyetisyen yakınınız için bir beslenme planı oluşturmaya yardımcı olabilir.4
Evde deneyebileceğiniz stratejiler:
- Yakınınızı, daha az sıklıkta büyük yemekler yerine gün boyunca küçük porsiyonlar hâlinde sık sık yemeye teşvik edin. Daha sık yemek yemek, hastanızın daha az aç olduğu halde daha iyi beslenmesine yardımcı olabilir.4
- Meyveli yoğurt, lor peyniri, peynir ve krakerler, kabuklu yemişler, karışık kabuklu yemiş ve granola gofreti gibi besin değeri yüksek atıştırmalıklar ikram edin.4 Yakınınızın özel beslenme ihtiyaçları varsa, tedavisini yürüten ekipten tolere edebileceği yiyeceklerin belirlenmesine yardımcı olmalarını isteyin.4
- Yoğurt, meyve, kabuklu yemiş ezmesi ve yakınınızın tercih ettiği süt türü ile yapılan besleyici karışımları ve smoothie’leri deneyin (smoothie; meyveli veya sebzeli buzlu veya sıvı püre halindeki içecek).4
- Daha fazla kalori ve protein için yakınınızın diyetine tereyağı, mayonez, soslar, yemek sosları, salça, krema, yoğurt, bal, reçel, fıstık/fındık ezmesi ve kabuklu yemişler ekleyin.4
- Yakınınızın zaman içindeki yeme alışkanlıklarını kaydetmek için bir yemek günlüğü kullanın. Bu bilgileri tedavisini yürüten ekiple ve yetkili diyetisyenle paylaşmak, ekibin beslenme ile ilgili ortaya çıkan sorunları ele almasına yardımcı olabilir.5
Kendinize iyi baktığınızdan emin olun
Kanserli birinin bakımı, bakım vereni olumsuz yönde etkileyebilir. Yakınınızın bakımı için gereken enerjiye sahip olduğunuzdan emin olmak için güçlü ve sağlıklı kalmanız gerekir.1 Hatırlanması gereken önemli şeylerden bazıları şunlardır:
1. Düzenli, dengeli yemekler yiyin
Öğün atlamaktan kaçının. Düzenli aralıklarla sağlıklı yemekler yemek, sağlıklı kalmanız için ihtiyacınız olan besinleri sağlayacaktır.1
2. Hazır yemeklerden kaçının
Yoğunken koşuşturma sırasında bunları yemek cazip gelebilir; ancak sağlıksız, yüksek yağlı ve yüksek kalorili yiyeceklerden kaçınmaya çalışın. Önceden plan yapın ve yanınızda karışık kuru yemiş, granola gofreti veya tavuk ve sebzeler içeren dürüm gibi sandviçe benzer sağlıklı bir atıştırmalık getirin.1
3. Toplu pişirin ve sonrası için dondurun
Çorbalar, güveçler ve fırın yemekleri gibi dondurulmuş yemeklerin hazır bulunması randevularla veya diğer sorumluluklarla meşgul olduğunuz günlerde sizi rahatlatabilir.5
4. Yeterince dinlenin ve egzersiz yapın
Geceleri iyi bir uyku çekin. Gece uykunuz bölünürse, gün içinde kısa bir süre kestirmek için zaman bulmaya çalışın. Hızlı yürüyüş veya koşu, esneme veya yoga bile stresi azaltmaya ve zihninizi boşaltmaya yardımcı olabilir.1
BAKIMVEREN KONTROL LİSTEM
|
☐ Yemek hazırlama ve alışveriş gibi konularda ailenizden ya da arkadaşlarınızdan yardım isteyin.1 |
|
☐ Yemek zamanlarını daha rahatlatıcı ve pozitif hâle getirin. Yakınınızın kendini en iyi hissettiği zaman yemek yemesini sağlayın, gerektiğinde teşvik edin ve destek olun.2 |
|
☐ Küçük porsiyonlu sık öğünler, besleyici atıştırmalıklar, besleyici shake içecekler ve smoothie’ler ile iyi beslenmeyi teşvik edin (shake; süt, ezilmiş buz, çeşitli meyveler, çikolata veya vanilya gibi aromaların mikser yardımı ile karıştırılması ile yapılan soğuk içecek).4 Yakınınızın beslenme ihtiyaçları hakkında bu konuda deneyimli bir diyetisyenle konuşun.4 |
|
☐ Yeterli uyuyarak ve egzersiz yaparak kendinize iyi bakın, böylece yakınınızın bakımı için yeterli enerjiye sahip olursunuz.1 |
|
☐ Bakım veren olarak, düzenli, dengeli yemekler yemeye ve sağlıksız hazır yemekleri sınırlamaya çalışın. Ev dışındayken sağlıklı şeyler yemek için plan yapın ve buzdolabında bu tür gıdalar bulundurun.1 |
Referanslar:
- Cancercare. Caregiving for Your Loved One With Cancer. https://www.cancercare.org/publications/1-caregiving_for_your_loved_one_with_cancer#. Erişim tarihi: 18.05.2021.
- Rogel Cancer Center. Nutrition 101 for Caregivers. https://www.rogelcancercenter.org/living-with-cancer/mind-body-side-effects/nutrition/nutrition-101-caregivers. Erişim tarihi: 11.06.2021.
- Leukemia&Lympoma Society. Caregiver’s Role in Nutrition. https://pearlpoint.org/caregivers-role-in-nutrition/. Erişim tarihi: 11.06.2021.
- Cancer.Net. Doctor-Approved Patient Information from ASCO®. Appetite Loss. https://www.cancer.net/coping-with-cancer/physical-emotional-and-social-effects-cancer/managing-physical-side-effects/appetite-loss. Erişim tarihi: 01.06.2021.
- This is Living with Cancer. Nutritional tips for caregivers: taking care of yourself before you take care of others. https://www.thisislivingwithcancer.com/content/nutritional-tips-caregivers-taking-care-yourself-you-take-care-others. Erişim tarihi: 11.06.2021.
PP-ONC-TUR-0539 (Haziran 2021)
