Sağlıklı olma bir histen çok daha fazlasıdır; bir eylemdir. Güçlü ve proaktiftir. Kısacası, sağlıklı olma hayatınızı en iyi şekilde yaşamanın sürekli ve bilinçli bir yoludur.

Bu makale eğitim amaçlı olarak hazırlanmıştır ve doktor tavsiyelerinin yerini alması amaçlanmamıştır. Sağlığınız ve beslenmeniz ile ilgili tüm kararlar bir sağlık uzmanı tarafından alınmalıdır.

Sağlıklı olma bir histen çok daha fazlasıdır; bir eylemdir. Güçlü ve proaktiftir. Kısacası, sağlıklı olma hayatınızı en iyi şekilde yaşamanın sürekli ve bilinçli bir yoludur. Kanser tanısı sağlık planınızı etkileyebilir, ancak aynı zamanda sağlığın önemine yeni bir şekilde odaklanmanıza da yardımcı olabilir.

Her gün, mümkün olduğunca iyi bir şekilde yaşamak için kendi seçimlerinizi yapabilirsiniz. Kanser hakkında okuduğunuz bilgilerin çoğu, yan etkiler veya olumsuz düşünceler gibi hastalıkla ilgili konulara odaklanmış gibi görünse de, iyi olma düşüncesi olaylara başka bir açıdan bakmanıza yardımcı olabilir.

Sağlık planınızı oluştururken basit ve özel adımlar atarak günlük değişiklikler yapabilirsiniz. Egzersiz yapmak, iyi beslenmek ve destekleyici ilişkileri güçlendirmek gibi sağlıklı alışkanlıklar oluşturarak, kanserle karşı karşıya kaldığınızda sağlığınız üzerinde olumlu bir etki yaratabilirsiniz.
 

Kişisel sağlığınızı desteklemek için beş ipucu: 

1. Kendi kendinizi neşelendirin: Öz güvenin gücü

Beyniniz hem etkilerden hem de tepkilerden sorumludur. Beyniniz nefes alma gibi birçok otomatik işlevi kontrol ederken, düşünmenize ve duyguları yaşamanıza da yardımcı olur. Korku veya endişe gibi duyguları hissetmenize neyin neden olduğunu biliyor olabilirsiniz veya bazen bunlar siz farkına bile varmadan ortaya çıkabilirler. Bunlar, vücudunuzun geçmişte kötü veya olumsuz deneyimlere karşı tepkileri olabilir.

Ancak, beyniniz yeni görevlere ve durumlara uyum sağlayabilir. Yeni bir beceri veya teknolojiyi öğrendiğiniz bir zamanı hatırlıyor musunuz? İlk başta zorlu olmuş olabilir, ancak bunu yapabileceğinize inandıktan sonra muhtemelen zamanla daha kolay hâle geldi. Kendi kendinizle konuşarak olumsuz düşünmeyi olumlu düşünmeye dönüştürmeyi öğrenebilirsiniz.

Kendinizle konuşma, kafanızda sürekli dolaşan düşünce akışıdır. Bu düşünceler olumlu veya olumsuz olabilir. Kendinizle konuşmanızın bir kısmı mantık ve akıl yürütmeden gelir, ancak geçmiş deneyimlerden veya yanlış kanılardan da kaynaklanabilir. Olumlu düşünme veya iyimserlik, fiziksel sağlığınızı iyileştirebilir ve günlük stresinizi daha iyi idare etmenize yardımcı olabilir.

Kendinizle konuşma becerinizi geliştirmek için bu stratejileri deneyin.

• Kendinizle yüksek sesle konuşun. Sadece kendinizle konuşmak yerine adınızı doğrudan kullanın
  • Kendinizle konuşmak rahatsız ediciyse, bir evcil hayvanla veya bir bitkiyle konuşun. Yüksek sesle konuşmak zorsa veya özel bir alanınız yoksa, bir günlüğe yazarak, telefonunuza bir not yazarak veya kendinize bir e-posta göndererek başlayın.
• Kullandığınız kelimeleri veya tonu dinleyin. Olumlu mu yoksa olumsuz mu konuşuyorsunuz?
• Gün içinde ne kadar küçük görünürse görünsün, örneğin yatağınızı yapmak gibi ev işleri konusunda kendinize olumlu geri bildirim verin.
• Pozitif kişilik özelliklerinizden veya becerilerinizden birinin ne kadar harika olduğunu kendinize anlatın, örneğin sabrınız veya yemek pişirme beceriniz.

2. Her gün hareket edin

Planlı fiziksel hareket veya egzersiz hem zihniniz hem de vücudunuz için önemli faydalar sağlar. Egzersizin kanserli bireylerde kalp sağlığını, kas gücünü, yorgunluğu, anksiyeteyi, depresyonu ve genel sıhhati iyileştirdiği gösterilmiştir.

Egzersiz yalnızca fiziksel sağlığınızı iyileştirmekle kalmaz, aynı zamanda yaşlandıkça beyninizi de olumlu etkiler. Bilişsel zayıflama riskini azaltabilir. Bilişsel beceriler düşünme, muhakeme, hafıza ve öğrenme gibi yetenekleri etkiler. Egzersiz ayrıca hareketliliğinizi artırabilir ve günlük hayatınızda fiziksel fonksiyon ve bağımsızlığı yeniden kazanmanıza yardımcı olabilir.

Gün içinde daha fazla egzersiz yapmak için bu ipuçlarını deneyin;

• Bir program belirleyin ve her gün 10 dakika hareket etmek için bir zamanlayıcı kullanın. Bu planlanmış faaliyetler, banyo yapmak veya yemek hazırlamak gibi düzenli olarak yapabileceğiniz şeylerin dışında olmalıdır.
• Dengenizi iyileştirmeye yardımcı olmak için çeşitli egzersizler deneyebilirsiniz.
• İç mekânlarda hareket etmeye devam etmenin yeni yollarını öğrenin.

3. Besinleri yakıt olarak kullanın

Beslenme vücudunuza yakıt sağlar. Yiyecekler vücudunuz için arabanın yakıtı gibidir. Arabanıza doğru yakıtı koyduğunuzda, aracınız optimum seviyede çalışır. Çoğu insan iyi beslenmenin faydalarını bilir, ancak erişim, maliyet veya tat gibi belirli engeller sağlıklı beslenmeyi zorlu hâle getirebilir. Mümkünse kişiselleştirilmiş bir yemek planı için bir diyetisyenle konuşun.

Besinlerden en iyi şekilde faydalanmanıza yardımcı olacak bazı temel ilkeleri uygulayabilirsiniz. Uzun süreli alışkanlıklar oluşturmaya odaklanmak için her seferinde 1-2 adıma odaklanın.

• Bitki bazlı gıdaları tüm ana yemeklerinizin ana parçası hâline getirebilirsiniz. Buna meyveler ve sebzeler ile birlikte tohumlar, kabuklu yemişler ve tam tahıllar dâhildir.

• Konserve yerine taze veya dondurulmuş meyve ve sebzeleri seçebilirsiniz.
• Malzemeleri ve porsiyon boyutlarını anlamak için gıda etiketlerini okuyun. Bir malzemenin ne olduğunu bilmiyorsanız veya telaffuz edemiyorsanız, farklı bir yiyecek denemek isteyebilirsiniz.
• Şekerle tatlandırılmış içeceklerin (gazlı içecekler, spor içecekleri ve meyve aromalı içecekler) tüketimini sınırlayabilirsiniz.
• Kırmızı et ve işlenmiş et tüketimini sınırlayabilirsiniz, örneğin pastırma, salam, hazır etler ve sosis.
  • Kırmızı et yiyorsanız yağsız tercih edebilir ve daha küçük porsiyonlarda yiyebilirsiniz. 
• Kırmızı ete (dana ve kuzu eti) alternatif olarak balık, kümes hayvanı veya kuru fasulyeyi seçebilirsiniz. 
• Rafine tahıllardan yapılanlar yerine tam tahıllı ekmekler, makarna ve kahvaltılık gevrekleri ve beyaz pirinç yerine esmer pirinci tercih edebilirsiniz.
• Unlu mamuller, şeker, şekerle tatlandırılmış kahvaltılık tahıl gevrekleri ve diğer yüksek şeker içerikli yiyecekler dâhil olmak üzere diğer rafine karbonhidratlı gıdaların tüketimini sınırlayabilirsiniz.

4. Keyif aldığınız şeyleri yapın

Keyif alma, eksiksiz ve mutlu bir hayat yaşamanın önemli bir parçasıdır. Keyif aldığınız aktiviteleri seçmek daha iyi bir ruh hâli ve daha mutlu bir yaşam elde etmenize yardımcı olabilir.

Tedaviler veya enerji düzeyiniz nedeniyle aktivitelerinizi ayarlamanız gerekebilir, ancak keyif aldığınız ve yapabileceğiniz şeylere odaklanmanız önemlidir.

• Hoşunuza giden aktivitelerin bir listesini yapın.
• Yapmak için yardıma ihtiyaç duyduğunuz şeylerin bir listesini yapın, bu sayede biri size nasıl yardımcı olabileceğini sorduğunda hazırlıklı olursunuz.
• Okumak, bir arkadaşınızı aramak veya oyun oynamak gibi sevdiğiniz bir aktiviteyi yapmak için her gün zaman ayırın.
• Sevdiğiniz insanların fotoğrafları arasında gezinin veya sizi güldüren videolar izleyin. 

5. Güçlü bağlantılar kurun

İnsanlar, bir topluluğun parçası olma konusunda uzun bir geçmişe sahiptir. Bizler sosyal varlıklarız ve mutluluğun en önemli faktörlerinden biri, diğer insanlarla olan ilişkilerimizdir.

Kanser olmanız özel hayatınıza dâhil olan kişileri değiştirebilir veya sizinle aynı durumdaki diğer insanlardan oluşan yeni bir gruba girmenize imkân sağlayabilir.

Özel hayatınızdaki kişilerle bağlantı kurmak için farklı yollar deneyin:

• Size en uygun yolu bulun: Telefonla, yüz yüze veya bir video sohbet ya da sosyal medya uygulaması üzerinden.

• Bir ilişkiden ne elde etmek istediğinizi yazın, örneğin destek, sohbet veya bir aktivite ortağı.
• Bu şekilde, ne istediğiniz ve neye ihtiyacınız olduğu konusunda daha iyi bir fikriniz olacaktır.
• Sağlık bakımı ekibinizden kendi destek grubunuzu oluşturmak veya bulmak için öneriler veya ipuçları isteyin.
• Zaman ayırarak başkalarına yardım edin. Katkıda bulunmak için yüz yüze ve çevrim içi fırsatlar olabilir.

Bu basit adımları gerçekleştirdikten sonra kendinizi nasıl hissettiğinizle ilgili ani bir değişim fark etmeyebilirsiniz, ancak bunların her biri zaman içinde çok daha iyi duygular geliştirebilecek küçük ve iyi hissettiren adımlar sağlar.
 

Referans:

Five tips to create a wellness-focused mind and body. https://www.thisislivingwithcancer.com/content/five-tips-create-wellness-focused-mind-and-body (Erişim tarihi 8.06.2021).

PP-ONC-TUR-0513 (Haziran 2021)