Hastalıkla başa çıkmak çok yorucu olabilir. Zayıflık veya yorgunluk hissi ve neden olabileceği zorlu düşünceler, hisler ve tutumlarla nasıl başa çıkılabileceği hakkında bir doktordan tavsiye alın.

Bu makalede yer alan bilgiler yazarın ve uzmanların bilgi ve görüşlerine dayanmaktadır.

Yazar: Kate Silver

Hastalık, sadece fiziksel anlamda değil, başka bakımlardan da çok yorucu olabilir. Summit, NJ’de Overlook Tıp Merkezi’nde klinik psikolog olan Rosalind S. Dorlen, PsyD’ye göre, bir kişi kanser, lösemi veya başka tür bir kronik hastalığı olduğunu öğrendiğinde, bu hayatını değiştiren bir deneyim olabilir. Dorlen, “Teşhisten sonra, şok, korku veya inkar yaşamamış bir kişiye pek az rastladım” diyor. Pek çok kişi, önceki rahatlık, neşe ve dünyayla bağlantılı olma hislerinin bir şekilde ihlal edildiğini hissedebilir. “Bu durum genellikle kaos ve kafa karışıklığı yaratabilir; bu da zihne aşırı yüklenmeye yol açar.”

Aşırı yorgunluktan bahsetmeye bile gerek yok. Doktor muayeneleri, tedaviler, olası komplikasyonlar, sigortaya ve paraya dair endişeler, uzmanlarla görüşmeler, internette yer alan bilgilerin fazlalığı ve mevcut durumda ve gelecekte ne olacağı hakkında endişeler söz konusudur. Dorlen’in bir kişinin “yeni normali” olarak adlandırdığı kronik hastalıkla ilgili tüm bu cevabı merakla beklenen sorularla birlikte hastalık, derin bir duygusal bitkinlik hissine yol açabilir. Dorlen, “Bu tür bir bitkinlikle karşılaştığımızda, bu kişinin gerçekten zorlu düşünceler, duygular ve yaklaşımlar deneyimlemekte olduğu anlamına gelir.” diyor. Bitkinliğin kendisi zihinsel tükenmişliğin bir sonucu olabileceği gibi, buna verilen yanıtta zihinsel koşullanma söz konusu olabilir. Dorlen, kronik hastalıkla ve bunun getirebileceği psikolojik bitkinlikle nasıl başa çıkılacağına ilişkin şunları öneriyor.

Tutum fark yaratabilir

Bir kişinin kötü haberlerle nasıl başa çıktığı sadece kötü haberlerin kendisiyle ilgili değildir. Dorlen “kişinin kendi düşünceleri ve algıları da büyük bir fark yaratır” diyor. “Ne kadar dayanıklı olup olmadığımızı veya bir sağlık krizine nasıl tepki vereceğimizi belirleyen tutumumuzdur” diyor. Dorlen’e göre, hastalıkla daha iyi başa çıkmanıza yardımcı olabilecek belirli karakter özellikleri vardır ve bunlardan biri de esnekliktir. “Esnek bir düşünce yapısına sahip olmak size dayanıklılık için daha iyi bir kapasite sağlayabilir” diyor. Belki de esneklik size göre değildir. İyi haber şu ki esneklik öğrenilebilir. Dorlen, işe günlük alışkanlıklarınızı değiştirerek başlayabileceğinizi söylüyor. Bu, baskın olmayan elinizle yazı yazmak, işe farklı bir yoldan gitmek veya alışageldiğinizden farklı bir mağazadan alışveriş yapmak olabilir. “Bu küçük basit deneyler, esnekliğinizi geliştirmenize ve bunu bir beceriye dönüştürmenize yardımcı olabilecek aktivitelerdir” diyor.

Şükran duygusu geliştirin
”Çalıştığım insanların çoğundan her gün şükran hakkında düşünmesini istiyorum” diyor Dorlen. Hastalarından bir günlük tutmalarını ve her gün şükrettikleri üç şeyi yazmalarını istiyor. Bunlar, güneşin doğuşu, lezzetli bir yemek veya güzel bir çiçek gibi basit şeyler olabilir. Bu fark yaratıyor. “Kontrolünüz dışındaki yaşam koşulları sizi zorladığında, biraz şükretme bakış açınızı değiştirmeye yardımcı olabilir” diyor.

Kendinize iyi bakın
Tükenmiş hissettiğinizde, her şey biraz daha zor gelebilir. Bir çizburger kulağa salatadan daha iyiymiş gibi gelebilir. Spor salonuna gitmek imkânsız derecede güç gerektiren bir kahramanlık gibi görünebilir. Stresli ve endişeliyseniz, aşırı yorgunluğunuza rağmen gece uykunuzu tam almak bile fantezi gibi gelebilir. Ancak sağlıklı bir günlük yaşam için çaba göstermek önemlidir. “Durumunuz ne olursa olsun—kendinize iyi bakmanız bir öncelik olmalıdır” diye ısrarla belirtiyor Dorlen. Besin değeri açısından zengin bir diyetle ve kaliteli uyku uyumaya çalışarak, sadece görünüşünüzü değil, enerji düzeyinizi de iyileştirebilirsiniz. Ayrıca, herhangi bir fiziksel aktiviteyi hayatınıza dâhil ederek, büyük sonuçlar elde edebilirsiniz. Dorlen, “Egzersiz anksiyeteyi azaltır, zindeliği artırır ve gördüğüm her hastaya bunu söylerim” diyor. (Not: Sağlığınız için yeni alışkanlıklar geliştirirken mutlaka önce bir doktora danışın.)

Stres düzeyinizi düşürün

Kronik bir hastalık hayatınızda yepyeni bir stres kaynağı olabilir. Dorlen, stresi yönetmenin bir yolu olarak farkındalık meditasyonu yapmayı teşvik ediyor. “Özel bir meditasyon stüdyosuna gitmenize gerek yok; kendi evinizde ve gün boyunca farkındalıkla ilgili çalışma yapmanıza yardımcı olacak birçok uygulama var” diyor.

Başkalarıyla zaman geçirin

“Diğer insanlar ile birlikte olmak, daha derin bir anlayışlı geliştirmenizi sağlayabilir; bu ise, size kendi yolculuğunuza dair farklı bilgiler verebilir” diye altını çiziyor Dorlen. “İnsanların hastalıkla ve hastalığın potansiyel yan etkileri ile baş etmelerine yardımcı olabilecek şeyin kendi empati duygularını geliştirmek olduğunu gördük,” diyor. Dorlen, başkalarıyla bağlantı kurmanın birkaç yolunu öneriyor: sizinle aynı hastalığa sahip olan insanlara yardımcı olan bir destek grubu bulun; çevrenizdekileri veya huzurevini ziyaret edin ve yeni yüzlerle zaman geçirin; gönüllü bir kuruluşa yardım edin ve buluşmalar planlamak için arkadaşlarınızla ve ailenizle iletişime geçin.

Hasta olmayı kontrol edemezsiniz, ancak bu hastalığa nasıl tepki verdiğinizi kontrol edebilirsiniz ve bu tepki sizi güçlendirebilir ve enerjinizi artırabilir. Dorlen, insanlar kronik hastalığın ilk şokunu ve soyutlanma sürecini atlattıktan sonra, şerrin içindeki hayrı bulmayı başarabilir diyor. “Sizi kaynaklarınızı bir araya getirmeye ve diğerleriyle iletişime geçmeye zorlayabilir.” diyor. “Genellikle, farkına varmadan yeni bir topluluk oluşturursunuz.” Bu da büyümeye, bir anlayış geliştirmeye ve sahip olduğunuz her şey için daha derin bir şükran duygusuna yol açabilir.

Referans:

This Is Living With Cancer. Five ways to combat mental fatigue. https://www.thisislivingwithcancer.com/content/five-ways-combat-mental-fatigue. Erişim tarihi: 01.06.2021.

PP-ONC-TUR-0532 (Haziran 2021)